v.l.n.r. Clarie Oomen, onderwijsleider Dienstverlening zorg & welzijn, Corné Grootenboer, adjunct-directeur Albeda Zorgcollege en Claasje van den Hoogen, onderwijsleider Albeda zorgcontract
Werkbegeleiding studenten
Vier oplossingen bij tijdsgebrek
Goede werkbegeleiding van studenten, dáár is iedereen voor. Maar hoe organiseer je dat als zorgorganisatie bij een tekort aan personeel en daardoor onvoldoende tijd? Adjunct-directeur Corné Grootenboer en onderwijsleiders Clarie Oomen (Dienstverlening zorg & welzijn) en Claasje van den Hoogen (zorgcontract) van Albeda Zorgcollege zetten vier oplossingen op een rij.
Oplossing 1: Stage in de weekenden en vakanties
‘Wist je dat veel van onze bol-studenten in de weekenden naast hun studie via een uitzendbureau een bijbaantje in de zorg hebben?’, zegt Clarie. ‘Waarom dan niet die bijbaan met de stage combineren? Dan kunnen we flexibeler omgaan met de werktijden van stages en zo de druk op de zorg verlagen.’ Corné: ‘In de weekenden en avonden is er veel minder reuring: cliënten hebben dan meestal geen afspraken met artsen en paramedici. Bovendien is er ook vaak bezoek. Dat geeft een heel andere dynamiek en meer rust om studenten te begeleiden. Door de bol-stage te combineren met een bijbaan kunnen we bovendien voor een betere vergoeding voor studenten zorgen. En studenten nog beter binden aan zorginstellingen.’ Albeda Zorgcollege is inmiddels met verschillende organisaties in gesprek over de mogelijkheid om stages ook in avonden, weekenden en vakanties door te laten lopen en te combineren met een bijbaan.
Oplossing 2: Extra stageondersteuning eerstejaars vanuit Albeda Zorgcollege
‘Het gebrek aan tijd voor begeleiding, speelt vooral bij eerstejaarsstudenten’, zegt Claasje. ‘Eerstejaarsstudenten zijn vaak én op persoonlijk vlak én op praktisch vlak verlegen.
Ze hebben in de opstartfase veel begeleiding nodig. Die tijd hebben zorginstellingen gewoonweg niet altijd. En als een eerste stage misloopt, leidt dat vaak tot uitval.’ Corné: ‘Wij zijn daarom een pilot gestart om eerstejaarsstudenten extra stagebegeleiding te bieden via leerprocesbegeleiders. Een leerprocesbegeleider moet je zien als de linking-pin tussen de studieloopbaanbegeleider op school en de werkbegeleider op de werkvloer in de dagelijkse zorgpraktijk. De leerprocesbegeleider is de eerste weken veel op de werkvloer bij de studenten en is vraagbaak en luisterend oor.’ Clarie: ‘Hij of zij vangt de studenten op, wijst ze de weg en burgert ze als het ware in.’ Corné: ‘We verwachten dat de inzet van leerprocesbegeleiders zowel de kwaliteit als de kwantiteit van de stages verhoogt. De pilot financieren we op dit moment vanuit de NPO-gelden (Nationaal Programma Onderwijs): de extra subsidie vanuit de overheid gericht op het oplossen van achterstanden door de coronacrisis. We maken ons echter ook hard voor structureel geld, want deze begeleiding is zo belangrijk en nodig! VNO-NCW en MKB Nederland zijn al enthousiast over landelijke opschaling. We hebben met hen ook al een doorrekening gemaakt. Nu moeten we het ministerie van OCW nog meekrijgen: daar moet het geld uiteindelijk vandaan komen.’ De zorgorganisaties waar de leerprocesbegeleiders nu ingezet worden, zijn in elk geval blij met de extra ondersteuning. Corné: ‘We hebben al veel complimenten gehad.’
Oplossing 3: Begeleiding vanuit een leerwerkbedrijf
Out-of-the-box denken kan tot heel creatieve oplossingen leiden om studenten van Albeda Zorgcollege werkervaring op te laten doen. Zo lopen sinds half april Albeda-studenten van verschillende zorgopleidingen binnen een pilot in IJsselmonde met elkaar stage in de wijk. Clarie: ‘Studenten Dienstverlening zorg & welzijn (niveau 2) lopen al langer stage in de wijk met begeleiding van wijkleerbedrijf IJsselmonde. Dankzij de samenwerking met Aafje, PIT 010 (SOL) en deRotterdamseZorg zijn daar (met name eerstejaars) studenten van de opleidingen Verzorgende-IG (niveau 3), Verpleegkunde (niveau 4) en Maatschappelijke zorg (niveau 3/4) bij gekomen. Zo bieden we studenten van vier verschillende opleidingen een interessante stageplek waarbij ze veel van elkaar leren. Deze stages zijn enorm toekomstgericht. De zorgprofessional van de toekomst werkt immers veelal in de wijk en op het snijvlak van zorg en welzijn.’ De stage bestaat uit het ondersteunen van met name thuiswonende ouderen in de wijk. Clarie: ‘Daarbij kun je denken aan een praatje maken en een boodschap doen, iemand naar de huisarts brengen, het uitvoeren van verpleegtechnische handelingen en bijvoorbeeld ondersteuning bij het douchen. We zijn gestart met tien studenten en als het goed gaat schalen we op.'
Oplossing 4: Alle zorgverleners tof
Wat als je álle collega’s op de werkvloer verantwoordelijk maakt voor de begeleiding van studenten en leerlingen? Dan verdeel je ‘de lasten’ en creëer je een lerende organisatie. Claasje: ‘Iedere collega in een zorgorganisatie zou eigenlijk ‘tof’ moeten zijn: een teacher on the floor en dus “een docent” voor collega’s in opleiding. Dat is onze visie bij Albeda zorgcontract en die visie sluit aan bij de wens van zorgorganisaties om lerende organisaties te zijn. We zien dat er momenteel veel vraag van zorgorganisaties is naar de bijscholing tot werkbegeleider. Medewerkers kunnen immers wel wat handvatten gebruiken om tof te worden. Zorgpersoneel is bijvoorbeeld vaak handelingsverlegen als het gaat om feedback (terugkoppeling) en feed forward (inspelen op een gewenste situatie) geven. Albeda zorgcontract ondersteunt hen daarbij via maatwerktrainingen op de werkvloer. We leiden nieuwe werkbegeleiders op en nemen bestaande werkbegeleiders in de trainingen mee.’’
Ook belangrijk: Maatwerk
Net als studenten hebben zorginstellingen behoefte aan maatwerk als het om opleiden gaat. Clarie: ‘We zijn met veel instellingen in gesprek over hoe we het onderwijs en leren in de praktijk zo goed mogelijk kunnen laten aansluiten op wensen en behoeften van die instellingen.'
Dat blijkt wel uit het aanbod. Zo biedt Albeda Zorgcollege de mogelijkheid tot onder meer:
- Werkplekleren: Bij deze opleidingsvariant krijgt een groep bbl-studenten les op de zorglocatie waar zij praktijkervaring opdoen.
- Praktijkgestuurd leren: Hierbij leren bol-studenten bij verschillende zorginstellingen (bijvoorbeeld in een woonzorgcentrum en in de thuiszorg) het vak en krijgen ze gezamenlijk les op de werkvloer aan de hand van praktijksituaties.
Daarnaast ondersteunen we zorgorganisaties bij het opzetten van:
- Leerafdelingen: Sommige zorgorganisaties hebben een leerafdeling waar meerdere studenten tegelijk stagelopen op één afdeling.
- Teaching on the floor: De eigen zorgmedewerkers spelen een grote rol bij het opleiden van nieuwe collega’s. Het grote voordeel daarvan is dat de ‘zittende’ medewerkers hier ook veel van leren.
Goede praktijkopleiders op de werkvloer
Voor een succesvol stagetraject is het ook belangrijk dat zorgorganisaties goede praktijkopleiders in huis hebben. Praktijkopleiders zijn verantwoordelijk voor het totale leerproces van de studenten en stagiaires van een organisatie. Albeda Zorgcollege leidt zorgmedewerkers in een jaar op tot praktijkopleider (niveau 4). Claasje: ‘Het leuke is, dat aan de opleiding medewerkers van verschillende zorgorganisaties meedoen. Deelnemers leren dus ook veel van elkaar.’ Ze benadrukt dat de opleiding in de nabije toekomst ook flexibel wordt aangeboden. ‘Studenten kunnen deze opleiding dan in delen volgen en losse mbo-certificaten behalen. Zij kunnen deze opleiding daardoor aanpassen aan hun eigen studietempo. Wij weten uit ervaring dat het behalen van deelcertificaten nascholing laagdrempeliger maakt voor zorgverleners en bovendien vaak de opstap is tot méér nascholing.’